چه کسی مسئول ناترازی مصرف برق در ایران است؟
ناترازی مصرف برق در ایران یکی از مسائل مهم و چالشهای بزرگ صنعت برق کشور است که تأثیرات گستردهای بر اقتصاد، جامعه و محیط زیست دارد. این ناترازی به معنای عدم توازن میان تولید و مصرف برق است که معمولاً در فصول گرم سال، به ویژه تابستان، شدت بیشتری پیدا میکند.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور صبح دوشنبه دوم مهرماه ۱۴۰۳ در جلسه مدیریت و رفع ناترازی صنعت برق که با حضور وزیر نیرو، روسای سازمان برنامه و بودجه و بانکمرکزی، سخنگوی دولت و مسوولان دستگاههای تصمیمگیر برگزار شد، تاکید کرد: راهکارها و برنامههای حل ناترازی در صنعت برق باید در حد شعار نماند و با بررسیها و ارائه طرحهای دقیق و زودبازده باید مشکل ناترازی تولید و مصرف برق حل شود. وی گفت: باید رفع ناترازی و افزایش تولید برق به صورت عملی در زندگی مردم و بخش صنعت نمایان شود و با افزایش تولید برق با همراهی گسترده بخش خصوصی کیفیت سامانه توزیع برق افزایش و خاموشیها کاهش یابد. معاون اول رئیسجمهور اظهار کرد: در این راستا چند طرح و برنامه کاربردی و عملیاتی در سازمان برنامه و بودجه و وزارت نیرو بررسی و ارائه شده است که در صورت اجماع بر عملیاتی بودن و غیرتورمزا بودن، طرحها عملیاتی خواهند شد.
عارف افزود: بخش مهمی از ناترازی در صنعت برق از افت شبکه توزیع ناشی میشود و مردم نباید هزینه پایینبودن بهرهوری و افت شبکه توزیع برق را متحمل شوند. وی با قدردانی از برنامه توسعه جهشی نیروگاههای تجدیدپذیر وزارت نیرو افزود: انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه انرژی خورشیدی، به دلیل تاثیرات محیطزیستی و همچنین بازدهی بالا نقش مهمی در حل مشکل ناترازی برق کشور، بهویژه در ساعات اوج مصرف در تابستان دارند و باید این برنامه توسعه جهشی نیروهای تجدیدپذیر با همکاری و همافزایی سازمان برنامه و بودجه و بانکمرکزی عملیاتی شود.
معاون اول رئیسجمهور همچنین دستور داد ظرف چند روز آینده، کارگروهی متشکل از بانکمرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت نیرو نحوه تامین مالی، محاسبات شاخصهای اقتصادی و جزئیات برنامه توسعه جهشی نیروگاههای تجدیدپذیر را برای طرح در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت تهیه و تدوین کنند. عباس علیآبادی، وزیر نیرو نیز در این جلسه با اشاره به پیشرفتهای فنی در حوزه ساخت نیروگاهها و تجهیزات صنعت برق گفت: برنامههای رفع ناترازی صنعت برق در کنار توجه به اقتصاد انرژی از مهمترین محورهای اقدامات کوتاهمدت و بلندمدت وزارت نیرو برای رفع ناترازی برق است.
در ادامه دلایل ناترازی،پیامد های آن و همچنین چندین راهکار برای حل ناترازی مصرف برق را بررسی میکنیم.
دلایل ناترازی مصرف برق
افزایش تقاضا: در سالهای اخیر به دلیل رشد جمعیت، توسعه صنایع و افزایش استفاده از لوازم برقی، مصرف برق به طرز چشمگیری افزایش یافته است. این موضوع بهویژه در فصول گرم که استفاده از سیستمهای سرمایشی به اوج میرسد، برجسته میشود.
ظرفیت تولید محدود: در مقابل افزایش تقاضا، ظرفیت تولید برق در ایران به دلیل عدم سرمایهگذاری کافی در توسعه زیرساختهای تولید برق، مانند نیروگاههای جدید، رشد مناسبی نداشته است. بسیاری از نیروگاهها نیز قدیمی هستند و بازدهی پایینی دارند.
اتلاف انرژی در شبکه انتقال: یکی دیگر از عوامل مهم ناترازی برق، اتلاف انرژی در شبکههای انتقال و توزیع است. این شبکهها به دلیل فرسودگی و عدم بهروزرسانی، توانایی انتقال برق به شکل بهینه را ندارند و بخش زیادی از برق تولیدی در این مرحله تلف میشود.
قیمت پایین برق: قیمت یارانهای در ایران باعث شده تا مصرفکنندگان کمترین توجه را به صرفهجویی در مصرف برق داشته باشند. این در حالی است که در کشورهای دیگر، قیمت بالاتر برق باعث مدیریت بهتر مصرف انرژی میشود.
محدودیتهای منابع طبیعی: بسیاری از نیروگاههای ایران به منابع آبی و گازی وابسته هستند. کمبود منابع آبی به دلیل خشکسالیهای متوالی و همچنین مشکلات در تأمین گاز مورد نیاز نیروگاهها، از دیگر دلایل محدودیت تولید برق است.
پیامدهای این ناترازی
قطعیهای مکرر برق: افزایش مصرف و ناتوانی در پاسخگویی به تقاضا، منجر به قطعیهای مکرر برق در بسیاری از مناطق کشور میشود. این قطعیها نه تنها زندگی روزمره مردم را مختل میکند، بلکه خسارات اقتصادی قابل توجهی به صنایع و بخش تولید وارد میکند.
افزایش هزینههای اقتصادی: ناترازی برق باعث میشود تا برای جبران کمبود برق، نیروگاههای با بازدهی پایین و هزینه بالا وارد مدار شوند، که هزینه تولید برق را افزایش میدهد.
آلودگی محیط زیست: افزایش استفاده از نیروگاههای حرارتی و سوخت فسیلی به منظور تأمین برق، باعث افزایش آلودگی هوا و تولید گازهای گلخانهای میشود که تأثیرات مخربی بر محیط زیست دارد.
راهکارهایی برای حل ناترازی مصرف برق
- توسعه انرژیهای تجدیدپذیر: سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی میتواند بخش قابل توجهی از نیاز برق کشور را تأمین کرده و فشار بر منابع فسیلی را کاهش دهد.
- بهینهسازی مصرف انرژی: اجرای سیاستهای تشویقی برای کاهش مصرف برق و ترویج فرهنگ استفاده بهینه از انرژی، میتواند در کاهش تقاضای برق و جلوگیری از ناترازی مؤثر باشد.
- سرمایهگذاری در توسعه زیرساختها: بازسازی و توسعه شبکههای انتقال و توزیع برق، همچنین افزایش ظرفیت تولید برق از طریق ساخت نیروگاههای جدید، از دیگر راهکارهای مهم برای رفع ناترازی است.
- اصلاح قیمت برق: بازنگری در قیمتگذاری و حذف یارانههای غیرضروری میتواند به مدیریت بهتر مصرف انرژی و کاهش هدررفت برق کمک کند.
با اجرای این راهکارها و تلاش برای مدیریت صحیح منابع، میتوان به سمت کاهش ناترازی مصرف برق و بهبود پایداری انرژی حرکت کرد.