انواع مدل های زنجیره تامین

انواع زنجیره تامین را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی این انواع می‌پردازیم:

1. زنجیره تامین ناب (Lean Supply Chain)

این نوع زنجیره تامین تمرکز بر کاهش هدررفت‌ها و افزایش بهره‌وری دارد. اصول زنجیره تامین ناب بر مبنای تولید دقیق و به موقع (Just-In-Time) و کاهش موجودی‌هاست. هدف این زنجیره، حذف فرآیندها و فعالیت‌های غیرضروری است تا هزینه‌ها کاهش یابد و کارایی بهبود یابد.

2. زنجیره تامین چابک (Agile Supply Chain)

زنجیره تامین چابک بر انعطاف‌پذیری و سرعت پاسخگویی به تغییرات بازار و نیازهای مشتری تمرکز دارد. این نوع زنجیره برای صنایعی مناسب است که دارای تقاضای ناپایدار و نوسانی هستند. زنجیره‌های چابک قادرند سریعاً به تغییرات پاسخ دهند و محصولات جدید را به سرعت به بازار عرضه کنند.

3. زنجیره تامین پایدار (Sustainable Supply Chain)

این نوع زنجیره تامین به جنبه‌های زیست‌محیطی و اجتماعی توجه دارد و تلاش می‌کند تا فرآیندها و فعالیت‌ها به گونه‌ای انجام شود که تاثیرات منفی بر محیط زیست و جامعه کاهش یابد. اهداف اصلی زنجیره تامین پایدار شامل کاهش مصرف منابع، بازیافت، و رعایت اصول اخلاقی در تولید و تامین می‌باشد.

4. زنجیره تامین متمرکز (Centralized Supply Chain)

در این نوع زنجیره تامین، تصمیم‌گیری‌ها و کنترل‌ها در یک نقطه مرکزی انجام می‌شود. این نوع زنجیره معمولاً در سازمان‌هایی که می‌خواهند کنترل دقیقی بر عملیات و هزینه‌ها داشته باشند، استفاده می‌شود. مزایای آن شامل هماهنگی بهتر و کاهش هزینه‌هاست، اما ممکن است باعث کاهش انعطاف‌پذیری شود.

5. زنجیره تامین غیرمتمرکز (Decentralized Supply Chain)

در زنجیره تامین غیرمتمرکز، تصمیم‌گیری‌ها به واحدها و بخش‌های مختلف سازمان سپرده می‌شود. این نوع زنجیره تامین معمولاً در سازمان‌های بزرگ و چندملیتی استفاده می‌شود که نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتری دارند. این رویکرد می‌تواند منجر به سرعت بالاتر در پاسخگویی به نیازهای محلی و بازارهای مختلف شود.

6. زنجیره تامین هیبرید (Hybrid Supply Chain)

زنجیره تامین هیبرید ترکیبی از ویژگی‌های زنجیره‌های ناب و چابک است. این نوع زنجیره تلاش می‌کند تا مزایای هر دو نوع را به دست آورد؛ یعنی هم بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها (مانند زنجیره ناب) و هم انعطاف‌پذیری و سرعت پاسخگویی (مانند زنجیره چابک). این نوع زنجیره معمولاً در صنایعی که دارای بخش‌های مختلف با نیازهای متفاوت هستند، کاربرد دارد.

7. زنجیره تامین دیجیتال (Digital Supply Chain)

زنجیره تامین دیجیتال از فناوری‌های دیجیتال مانند اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی (AI)، و بلاک‌چین برای بهبود فرآیندها و افزایش شفافیت استفاده می‌کند. این نوع زنجیره تامین قادر است تا با استفاده از داده‌های لحظه‌ای، تصمیم‌گیری‌های بهینه‌تری انجام دهد و کارایی را افزایش دهد.

هر کدام از این انواع زنجیره تامین با توجه به نیازها و شرایط خاص صنعت و سازمان می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند تا بهبود عملکرد و افزایش بهره‌وری را به همراه داشته باشند

زنجیره تامین به چند بخش تقسیم میشود؟

زنجیره تامین به طور کلی به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شود:

1. تأمین کنندگان (Suppliers): این بخش شامل تأمین کنندگان مواد اولیه، قطعات، محصولات و خدمات مورد نیاز برای تولید یا ارائه خدمات شرکت است. تأمین کنندگان می‌توانند شرکت‌های داخلی یا خارجی باشند.

2. تولید و تبدیل (Production and Conversion): در این بخش، مواد اولیه و قطعاتی که توسط تأمین کنندگان فراهم شده‌اند، به محصولات نهایی یا قطعاتی که برای استفاده در فرآیند تولید استفاده می‌شود، تبدیل می‌شوند. این بخش شامل فرآیندهای تولید، مونتاژ، آزمایش کیفیت و سایر فعالیت‌های مرتبط است.

3. توزیع (Distribution): در این بخش، محصولات نهایی به مشتریان و بازارهای هدف ارسال می‌شوند. این شامل فرآیندهای انبارداری، حمل و نقل، توزیع محصولات و خدمات می‌شود.

4. مشتریان (Customers): مشتریان نهایی یا مشتریانی که محصولات یا خدمات را دریافت می‌کنند، در این بخش قرار می‌گیرند. آنها ممکن است شامل مشتریان حقیقی یا حقوقی، عمده فروشان، تجار، سازمان‌ها و سایر اشخاص یا موجودیت‌ها باشند.

هر یک از این بخش‌ها نقش مهمی در زنجیره تامین ایفا می‌کنند و همچنین با همکاری و هماهنگی در این بخش‌ها، امکان بهبود کارایی و کاهش هدررفت و هزینه‌های زنجیره تامین فراهم می‌شود.

در ادامه مباحث قبلی، انواع مختلفی از مدل های انواع زنجیره تامین برای شرکت های علاقه مند به اجرای استراتژی برای بهبود کارایی و گردش کار موجود است. نوع مدل که یک شرکت انتخاب می کند اغلب به نحوه ساختار شرکت و نیازهای خاص آن بستگی دارد. در اینجا چند نمونه بر اساس  investopedia هستند:

مدل جریان مداوم:

این مدل زنجیره تامین سنتی برای شرکت هایی که محصولات مشابه ای را با تغییرات کمی تولید می کنند، به خوبی کار می کند. محصولات باید تقاضای بالایی داشته باشند و نیاز به طراحی مجدد کمی داشته باشند. این عدم نوسان به این معنی است که مدیران می توانند زمان تولید را ساده کرده و کنترل دقیقی بر موجودی داشته باشند. در یک مدل جریان پیوسته، مدیران به منظور جلوگیری از تنگناهای تولید، نیاز به تکمیل مداوم مواد خام دارند.

مدل زنجیره سریع:

این مدل برای شرکت‌ هایی که محصولات را بر اساس روندهایی که ممکن است جذابیت زمانی محدودی داشته باشند، به فروش می‌رسانند، بهترین کارایی را دارد. کسب‌وکارهایی که از این مدل استفاده می ‌کنند باید محصولات خود را به سرعت به بازار عرضه کنند تا از روند حاکم استفاده کنند. آنها باید به سرعت از ایده به نمونه اولیه به تولید به مصرف کننده حرکت کنند. فست مد نمونه ای از صنعتی است که از این مدل زنجیره تامین استفاده می کند.

مدل انعطاف پذیر:

شرکت هایی که کالاهای فصلی یا تعطیلات را تولید می کنند اغلب از مدل انعطاف پذیر استفاده می کنند. این شرکت ‌ها با افزایش تقاضا برای محصولات خود مواجه می‌شوند و به دنبال آن دوره‌های طولانی مدت تقاضای کم یا بدون تقاضا وجود دارد. مدل انعطاف پذیر تضمین می کند که آنها می توانند به سرعت برای شروع تولید آماده شوند و به محض کاهش تقاضا به طور موثر خاموش شوند. برای اینکه سودآور باشند، باید در پیش‌بینی هزینه‌های مواد اولیه، موجودی و نیروی کار دقیق باشند.