اعتبار اسنادی (LC)
اعتبار اسنادی تعهدی از سوی یک بانک است که به نمایندگی از خریدار صادر می‌شود تا پرداخت به فروشنده را تضمین کند، به شرطی که شرایط تعیین‌شده در اعتبار اسنادی برآورده شوند. این شرایط معمولاً شامل ارائه مستندات خاصی است که نشان‌دهنده ارسال و دریافت کالا یا خدمات است.
کاربردهای اصلی
- تجارت بین‌المللی: اصلی‌ترین کاربرد LC در تسهیل و اطمینان‌بخشی به تجارت بین‌المللی است. خریداران و فروشندگان از کشورهای مختلف با استفاده از LC می‌توانند به یکدیگر اعتماد کنند.
- کاهش ریسک: اعتبار اسنادی ریسک عدم پرداخت توسط خریدار یا عدم ارسال کالا توسط فروشنده را کاهش می‌دهد.
- تامین مالی: برخی از انواع LCها مانند اعتبار اسنادی مدت‌دار (Deferred Payment LC) به خریدار این امکان را می‌دهد که پرداخت را به تاخیر بیندازد.
- تضمین کیفیت و کمیت کالاها: از آنجا که فروشنده باید اسناد مربوط به کیفیت و کمیت کالاها را ارائه دهد، خریدار اطمینان بیشتری نسبت به دریافت کالاها مطابق با قرارداد خواهد داشت.
فرآیند LC
- انعقاد قرارداد فروش: خریدار و فروشنده در مورد شرایط فروش، قیمت، و سایر جزئیات قرارداد توافق می‌کنند.
- درخواست اعتبار اسنادی: خریدار از بانک خود درخواست می‌کند تا یک اعتبار اسنادی به نفع فروشنده صادر کند.
- صدور : بانک خریدار (بانک صادرکننده) اعتبار اسنادی را صادر و به بانک فروشنده (بانک ابلاغ‌کننده) ارسال می‌کند.
- ابلاغ : بانک ابلاغ‌کننده اعتبار اسنادی را به فروشنده ابلاغ می‌کند.
- ارسال کالاها: فروشنده کالاها را مطابق با شرایط اعتبار اسنادی ارسال می‌کند و حمل و سایر اسناد مورد نیاز را به بانک ابلاغ‌کننده ارائه می‌دهد.
- بررسی و پرداخت: بانک ابلاغ‌کننده اسناد را بررسی می‌کند و در صورت تطابق با شرایط اعتبار اسنادی، مبلغ را به فروشنده پرداخت می‌کند. سپس بانک خریدار وجه را به بانک ابلاغ‌کننده منتقل می‌کند.
کارمزد اعتبار اسنادی
کارمزد LC در ایران بسته به نوع و مبلغ اعتبار متفاوت است. برای اعتبار اسنادی داخلی، بانک تایید کننده می‌تواند به عنوان کارمزد تایید، حداکثر 0.075% برای سه ماه اول یا کسر سه ماه، و 0.05% برای هر ماه بعدی یا کسر ماه بر مبنای مبلغ و مدت اعتبار دریافت کند. همچنین، برای تراکنش‌های تا سقف 600 هزار تومان، مبلغ 120 تومان و برای تراکنش‌های بالاتر از 600 هزار تومان، 0.0002 از مبلغ تراکنش از پذیرنده (فروشگاه) گرفته می‌شود. لطفاً توجه داشته باشید که این اطلاعات ممکن است بر اساس آخرین تغییرات در نرخ‌های کارمزد و مقررات بانکی به‌روز نباشد. برای اطلاعات دقیق‌تر و به‌روزتر، توصیه می‌شود که با بانک مربوطه یا مشاوران مالی ما در زنجیره تامین تماس بگیرید.
انواع اعتبار اسناد داخلی
برگشت‌ناپذیر (Irrevocable LC): که نمی‌تواند بدون رضایت همه طرف‌ها تغییر یا لغو شود.
قابل برگشت (Revocable LC): که می‌تواند توسط بانک صادرکننده بدون اطلاع یا رضایت فروشنده تغییر یا لغو شود.
تایید شده (Confirmed LC): که توسط یک بانک دیگر (معمولاً بانک فروشنده) نیز تضمین می‌شود.
مدت‌دار (Deferred Payment LC): که پرداخت آن به زمان بعد از دریافت کالا موکول می‌شود.
اعتبار اسنادی قابل انتقال (Transferable LC): که فروشنده می‌تواند آن را به شخص دیگری منتقل کند.
مدارک لازم برای گشایش اعتبار اسنادی داخلی
برای گشایش اعتبار اسنادی، مدارک و شرایط زیر لازم است:
- داشتن کارت بازرگانی و سابقه معتبر در زمینه واردات و صادرات
- داشتن اهلیت قانونی
- نداشتن سابقه منفی در سیستم بانکی کشور
- ارائه مدارک ثبت شرکت و آگهی تغییرات طی دو سال گذشته
- ارائه پروانه کسب
- ارائه کپی شناسنامه، کارت ملی و مدرک تحصیلی مدیران و سهامداران عمده
- ارائه کپی اسناد مالکیت
- ارائه تراز آزمایشی منتهی به پایان ماه قبل که مهمور به امضای شرکت باشد
علاوه بر این، برخی از مراحل و مستندات دیگری که ممکن است لازم باشد عبارتند از:
- تکمیل فرم تقاضای گشایش اعتبار اسنادی توسط متقاضی
- ارائه اصل پروفرما
- ارائه اصل بیمه نامه و اصل رسید پرداخت حق بیمه.
نمونه یک فرم درخواست LC
اطلاحیه بانک مرکزی در خصوص اسناد اعتباری LC
اصلاحیه پیشنهادی این دستورالعمل با توجه به اهمیت موضوع، در جلسه مورخ 21/1/1403 شوراي پول و اعتبار، تصویب شد.
لازم به ذکر است اهم اصلاحات انجام شده در دستورالعمل مذکور به شرح زیر است:
1) یکی از مهم‌ترین اصلاحات به عمل آمده در دستورالعمل موصوف، امکان استفاده از سازوکار گشایش اعتبار اسنادی در رابطه با معاملات انجام گرفته توسط فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان فعال در بورس‌های کالایی می‌باشد. با عنایت به این که مطابق دستورالعمل قبلی، گشایش اعتبار اسنادي داخلي بر اساس اسناد مورد معامله در بورس‌هاي کالايي امکان‌پذیر نبود، با انجام اصلاحات و تمهيدات لازم به ويژه دریافت «گواهي‌نامه انجام معامله فيزيکي بورس کالا» و «اعلاميه تسويه وجوه بورس کالا» به جای «سياهه تجاري»، امکان استفاده از اعتبار اسنادي داخلي -ریالی در بورس کالا فراهم شده است.
2) از دیگر موارد اصلاحی در دستورالعمل جدید، طراحي فرم يکنواخت و متحدالشکل «سند تعهد پرداخت» با قابليت صدور در قالب يک يا چند فقره معادل وجه اسناد و همچنين، امکان تجميع يا تقسيم آن می‌باشد.
3) تمهید مهم پیش‌بینی شده دیگر در دستورالعمل، امکان‌پذير شدن واگذاري «سند تعهد پرداخت» توسط ذي‌نفع اعتبار اسنادي داخلي بين حلقه‌هاي زنجيره تأمين مالي به منظور خريد نهاده و مواد اوليه در رابطه با کالاهايي که بر اساس ضوابط و مقررات مربوط ملزم به ارائه صورت‌حساب الکترونيکي مي‌باشند، است. این مهم موجب تعميق و توسعه تأمين مالي زنجيره توليد خواهد شد.
4) از دیگر اصلاحات به عمل آمده، می‌توان به اتخاذ تمهيد لازم به منظور امکان انتشار اوراق بهادار خريد دين به پشتوانه سند تعهد پرداخت در چارچوب ضوابط سازمان بورس و اوراق بهادار اشاره نمود. بر این اساس، این امکان فراهم شده است که ذی‌نفع اعتبار اسنادی داخلی که سند تعهد پرداخت به نفع وی صادر شده است، علاوه بر امکان تنزیل آن نزد بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر بانکی، نسبت به واگذاری آن در چارچوب ضوابط و مقررات سازمان بورس اوراق بهادار اقدام نموده و تأمین مالی مورد نظر را انجام دهد.
5) علاوه بر این، تاکنون امکان انتخاب شرکت‌های بازرسي توسط متقاضيان گشایش اعتبار اسنادی داخلی- ریالی منحصر به فهرست شرکت‌هاي بازرسي مورد تأييد مندرج در بخش دوم مجموعه مقررات ارزي بانک مرکزي بوده است. در حالی که در دستورالعمل جدید، امکان استفاده از شرکت‌هاي بازرسي ملي صلاحيت‌دار نیز فراهم شده و گستره شمول شرکت‌هاي موصوف افزايش یافته است.
6) از دیگر اصلاحات مهم در دستورالعمل جدید، تدوين احکامي در رابطه با «سازوکار خاتمه اعتبار اسنادي داخلي» است که در دستورالعمل قبلی وجود نداشت و با هدف تکميل سازوکار گشايش اعتبار اسنادي داخلي- ريالي صورت گرفته است.
7) اصلاح برخي احکام مرتبط با سامانه پيام‌رساني الکترونيکي مالي (سپام) در سازوکار گشايش اعتبار اسنادي داخلي - ريالي با توجه به تثبيت جايگاه سامانه مزبور در نظام بانکي کشور و همچنين، الزام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی به ایجاد، طراحي و پياده‌سازي سامانه‌اي در پايگاه اطلاع‌رساني خود قبل از اقدام به گشايش اعتبار اسنادی داخلی از ديگر موارد اصلاحی دستورالعمل موصوف به شمار می‌آيد.
8) تدوين سازوکار گزارش‌دهی توسط مديران ارشد رعايت قوانين و مقررات (تطبيق) به کميته رعايت قوانين و مقررات (تطبيق) و همچنین هيأت مديره بانک‌یا مؤسسه اعتباری غیربانکی از سایر موارد اصلاحی است که با هدف ارتقای نظام کنترل داخلی و حصول اطمینان از رعایت دقیق مفاد دستورالعمل اعتبار اسنادی داخلي - ريالي در شبکه بانکی کشور با بهره‌گیری از سازوکارهای نظارتی داخلی در مؤسسات اعتباری پیش‌بینی شده است.
9) منحصرشدن گشايش اعتبار اسنادي داخلي-ريالي در قالب عقود مرابحه و استصناع (اعم از نقدي و نسيه) و حذف قرارداد جعاله گشايش اعتبار اسنادي داخلي ـ ريالي با هدف رفع برخی ابهامات و ملاحظات فقهی، اصلاح مهم دیگری است که در دستورالعمل اعمال شده است.
بانک ها موظفند، ضمن ارسال نسخه‌اي از اصلاحیه دستورالعمل موصوف، دستورالعمل را به قيد تسريع و با لحاظ مفاد بخشنامه شماره 149153/96 مورخ 16/5/1396 به تمامي واحدهاي ذي‌ربط آن بانک/مؤسسه اعتباري غيربانکي ابلاغ کنند و بر حسن اجراي آن نظارت دقيق به عمل آورند.