تامین مالی زنجیره ای
هر انقلابی همانطور که از تعریف آن پیداست، تغییرات بنیادین با خود به همراه دارد. چنین اتفاقی، در بخش مالی تجارت در حال روی دادن است، به واسطه تکنولوژیهای جدید که موجب ایجاد این تغییرات هستند. در دهه‌های اخیر، رقابت تقریباً در تمام صنایع جهانی شدید تر شده است. برای رویارویی با این چالش ها و همچنین بهره مندی از فرصت های حاصله، شرکت ها تبدیل به رهبران نوآوری و ساده سازی سازمان خود با مشارکت در کاهش هزینه ها و بهبود کارایی شده اند. این فضای به شدت رقابتی و نبرد مداوم برای بهینه سازی هزینه، بر هر یک از بخشهای کسب و کار برای ایجاد مزیت های رقابتی فشار وارد کرده است.
با کاهش موانع تجارت بینالمللی و تغییر اعتبارات اسنادی، معرفی راه حل های تأمین مالی تجاری خودکار به عنوان یک اصل مهم در دستور کار شرکت ها قرار گرفته است. با وجود شرایط ناپایدار کنونی و کمبود اعتبار در دسترس، نوآوری در یافتن راه حلهایی در زمینه سرمایه در گردش اکنون بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. از آنجا که رقابت جهانی روز به روز سخت‌تر می‌شود و سهامداران دائماً از مدیران شرکت‌ها می‌خواهند که عملکرد بهتری از همتایان خود داشته باشند. فرصتهای افزایش ارزش بیشتری در تأمین زنجیره ای شرکت مورد نیاز است. بعلاوه، با سخت تر شدن شرایط نقدینگی، مدیران ارشد بیشتر ترغیب میشوند که تمرکز قوی تری بر جنبه مالی زنجیره تأمین خود داشته باشند و سرمایه در گردش خود را بهینه کنند.
چرا تأمین مالی زنجیره ای؟
در عمل دو چالش بر سر راه وجود دارد: از یک سو، شیوههای سنتی تأمین مالی تجارت موجود هزینه بر میباشند و یا فقط با یک کمپانی بدلیل منافع آن کار میکند که این خود موجب افزایش هزینه کل و خطرات در یک برنامه تأمین مالی end- to-end می شود. از سوی دیگر شیوه های دستی موجود و مبتنی بر کاغذ تأمین مالی تجارت در سازمانهای شرکتی، معرفی روشهای نوین تأمین مالی را دشوار میسازد. برای رویارویی با این مشکلات رهیافت تأمین مالی زنجیرهای به تدریج رواج پیدا کرده است. این رهیافت راه حلهای تأمین مالی موجود در تأمین کالاها و محصولات را از ابتدا تا انتهای مسیر در طول زنجیره تأمین را نشان میدهد. هدف آن کاهش هزینه های و نیز افزایش مشارکت داخلی و خارجی است.
ویژگیهای تأمین مالی زنجیرهای
1. گردش کالاها و خدمات این گردش خدمات یا محصولاتی را در بر می گیرد که بین تأمین کنندگان و خریداران در زنجیره تامین حرکت میکنند.
2. گردش اطلاعات گردش اطلاعات مرتبط با محصولات و خدمات و همچنین پرداخت ها نیز از طریق زنجیره تأمین جریان دارد که شامل سفارشات خرید (POs)، اسناد موجودی، تأییدیه ها و فاکتورها می شود. این اطلاعات جریان فیزیکی محصولات و خدمات و همچنین تراکنش های مالی را ایجاد می کند.
3. جریان مالی گردش مالی در زنجیره تأمین شامل صورتحساب ها، یادداشت های اعتباری و پرداخت ها می شود. درمرکز تأمین مالی زنجیرهای، مدیریت سرمایه در گردش و جریان‌های مالی قرار دارد.
اما مدیریت اطلاعات مربوطه در سراسر زنجیره تأمین و اسناد و داده‌هایی که این جریان‌ها را پشتیبانی میکنند، مانند صورت‌حساب‌ها و فرآیندهای تأیید پرداخت، به همان اندازه مهم است. اکثر اطلاعات این اسناد برای مدیریت گردشهای فیزیکی پیچیده تر در زنجیره مورد استفاده قرار میگیرد. مدیریت فیزیکی تأمین مالی و تأمین مالی زنجیره ای بوسیله گردش اطلاعات الکترونیکی از مشخصههای اصلی توسعه تأمین مالی زنجیرهای میباشد. علاوه بر آن عامل بسیار مهم دیگری نیز وجود دارد به نام سرمایه در گردش که در واقع میتوان بهینه سازی تأمین مالی زنجیرهای یک شرکت را معادل با بهینه سازی سرمایه در گردش آن دانست.
تاریخچه تأمین مالی
بحران مالی جهانی 2008/2009 که آغاز آن با بحران مالی در وام مسکن ایالات متحده در سال 2007 به وقوع پیوست، زمینه ساز توسعه تأمین مالی زنجیرهای شد. کسب و کارها برای دستیابی به منابع مالی با موسسات مالی شروع به چانه زنی کردند. در همین حین در بازار مالی جهانی با ناتوانی چندین موسسه مالی بزرگ در آزادسازی وجوه و مداخله بعدی دولت برای جلوگیری از سقوط قریب الوقوع تغییراتی ایجاد شد.
این امر منجر به بی اعتمادی شد و عدم اطمینان منجر به اختلال در بازارهای تأمین مالی کوتاه مدت و شوک اعتباری بانکی شد. این شوک‌ها از طریق کانال‌های انتقال موجود از بخش مالی به اقتصاد واقعی منتقل شد و وجوه موجود را بیشتر تحت فشار قرار داد. این وضعیت منجر به بحران مالی شد و در نتیجهی آن زنجیرههای تأمین به دنبال یافتن راه‌های جایگزینی برای تأمین مالی اهداف و مقاصد تجاری خود، به ویژه سرمایه در گردش خود بودند.
برای اشنایی با تاریخچه آن در ایران میتوانید اینجا مطالعه نمایید.
عوامل موثر در توسعه تأمین مالی زنجیرهای
- تغییرات تکنولوژی
تغییرات در بکارگیری تکنولوژی منجر به انتقال رویکرد فرآیندها و روشهای ساخت و تولید از شیوههای سنتی اقتصادی به سمت تولیدات سفارشی تر شده است. این تأثیر مستقیم بر نیازها و اولویتهای مشتری دارد که و آنها را به سوی محصولات سفارشی سوق داده است.
- تغییر در مقررات
با توجه به تغییرات در راه حلهای سنتی تأمین مالی تجاری، تأمین مالی زنجیرهای سودمندترین مورد در این راستا میباشد.
- جهانی شدن اقتصادها
جهانی شدن به طور طبیعی روابط تجاری نزدیک تری ایجاد کرده و دسترسی را بین اقتصادهای توسعه یافته و در حال ظهور باز کرده است. این راه‌های جدیدی را برای تأمین مالی زنجیرهای برای حمایت از تأمین‌کنندگان تجاری و مالی فرامرزی در زنجیره تأمین بینالمللی ارائه میکند. در این سناریوی چند ملیتی، جریان اطلاعات، مواد و سرمایه چالش برانگیز است و اغلب مدل‌های تأمین مالی فرامرزی را پیچیده میکند. به منظور بهره برداری موفقیت آمیز از این کریدورهای تجاری جدید، سرمایه برای اطمینان از پایدار ماندن زنجیره تأمین حیاتی است. تأمین مالی زنجیرهای می تواند به پر کردن شکاف بودجه کمک کند و باعث موفقیت گردد.
-
مداخلات و مشوقهای
دولت برخی ابتکارات و مشوق های دولتی باعث گسترش تأمین مالی زنجیرهای شده است. در این میان میتوان به طرح US Supplier Pay Initiative که در سال 2014 ارائه شد، اشاره کرد. که در آن شرکت‌ها متعهد میشوند به تأمین‌کنندگان کوچک خود سریع تر پرداخت کنند یا راه‌حل تأمین مالی را فعال کنند که به آنها کمک میکند با هزینه کمتر به سرمایه در گردش دسترسی داشته باشند.
- مدیریت موجودی
شرکت ها لیست موجودی مواد خام، کالاهای در حال حمل، کار در حال انجام و محصولات نهایی را آماده تحویل به مشتری نگه می دارند. این موجودی ها هزینه ای برای شرکت هستند. بنابراین، کسب‌وکارها می‌خواهند سرمایه در گردش را آزاد کنند و آن را نیز با انتقال آن به شریک دیگر، عرضه‌کننده یا شخص ثالثی بر دوش میگیرد. این تغییر نقش گسترش تأمین مالی زنجیرهای را حمایت کرد.
تامین مالی زنجیره تامین باید برای شرکت های متوسط قابل دسترسی تر باشد
از جمله مواردی که باعث کاهش هم افزایی در اقتصاد، تولید و تجارت است می توان به کوچک بودن کسب و کارها و نیز ضعف در ایجاد تعاملات بین بنگاهها اشاره کرد. در حالی که این موارد، اساس پویایی واحدهای تولیدی و تجاری است. با تجمیع شدن بنگاهها، ایجاد و توسعه زنجیره تأمین و شبکه بندی کسب و کارها این امکان فراهم میگردد که بخشی از این مشکلات مرتفع شود. برای رقابت در دوره کنونی با توسعه زنجیرههای تأمین و ایجاد شبکههای کسب و کار توانمند، چنین تجمیعی معنا مییابد. شرکت های بزرگ اغلب از نقدینگی یا اعتبار خود برای تأمین مالی زنجیره تأمین خود استفاده میکنند. این امر به دلیل اعتبار برتر آنها امکان پذیر است.
با این حال، شرکت‌های خریدار متوسط به دلیل اعتبار پایین‌ترشان با مشکل مواجه میشوند، به این معنی که ممکن است در تأمین مالی یک برنامه تأمین مالی زنجیرهای با مشکل مواجه شوند یا ممکن است. بودجه آنها برای جذب تأمین‌کنندگان به این برنامه بسیار گران باشد.
موضوع دیگر این است که آنها تقریباً به طور قطع فاقد فرد متخصص داخلی هستند که شرکت های بزرگ برای درک قراردادهای دشوار و ظریف و مدیریت تعهدات تأمین کنندگان دارند. این مسائل قابل توجه است و به این معناست که از منابع مالی زنجیره تأمین کمتر توسط شرکت های متوسط استفاده شده است.
باید ها ونباید ها در تامین مالی زنجیره ای(scf)
باید ها و نباید ها :ریسک‌های تامین مالی زنجیره ای می‌توانند تأثیر بسیار زیادی بر عملکرد و عملکرد مالی سازمان‌ها داشته باشند. مشکلات در زنجیره مالی می‌توانند باعث تأخیر در تحویل مواد، افزایش هزینه‌ها، کاهش کیفیت محصولات و خدمات، افت رضایت مشتریان و حتی بهبود نیافتن ادامه فعالیت‌ها شوند.
هرچند که تامین مالی زنجیره ای (Supply Chain Finance – SCF) می‌تواند برای سازمان‌ها و تأمین کنندگان بهره‌ور و مفید باشد، اما همچنین برخی مواردی هم وجود دارد که باید به آنها توجه شود.
در ادامه به برخی از نکات مهم و باید ها و نباید ها اشاره می کنم:
باید های تامین مالی :
1. همکاری و تعامل: برای موفقیت در تامین مالی زنجیره ای، همکاری و تعامل فعالی بین تمامی اعضای ضروری است. این شامل تأمین کنندگان، خرده‌فروشان، بانک‌ها و سایر عوامل مرتبط است.
2. شفافیت: باید اطلاعات و داده‌های مربوط به مالیات، موجودی، سفارشات و تراکنش‌های مالی در سراسر زنجیره تامین به طور شفاف و قابل دسترس باشد. این امر باعث افزایش اعتماد بین اعضای زنجیره تامین و کاهش ریسک می‌شود.
3. استفاده از فناوری: استفاده از فناوری اطلاعات و ابزارهای دیجیتال برای هماهنگی و بهبود عملکرد تامین مالی زنجیره ای بسیار مهم است. این شامل استفاده از سیستم‌های مدیریت روابط با مشتریان (CRM)، سیستم‌های مدیریت انبار (WMS) و سیستم‌های مدیریت ریسک (ERM) است.
نباید ها:
1. اعتماد ناکافی: برای موفقیت در تامین مالی زنجیره ای، لازم است که اعضای زنجیره تامین به یکدیگر اعتماد کنند. عدم اعتماد می‌تواند باعث تأخیر در فرآیندها، سختی در اخذ تسهیلات مالی و حتی قطع همکاری شود.
2. نقض حقوق مالکیت: همکاران در زنجیره تامین باید حقوق مالکیت مربوط به داده‌ها، اطلاعات و فناوری را رعایت کنند. نقض حقوق مالکیت می‌تواند به سوءاستفاده از اطلاعات یا داده‌ها منجر شود و رابطه با اعضای دیگر زنجیره تامین را به خطر بیندازد.
3. ریسک عدم پرداخت: ریسک عدم پرداخت توسط یکی از اعضای زنجیره تامین می‌تواند بر سایر اعضا تأثیر منفی داشته باشد. بنابراین، همه اعضای زنجیره تامین باید ریسک عدم پرداخت را به درستی ارزیابی کنند و تدابیر لازم برای کاهش این ریسک را اتخاذ کنند.
4. عدم تعهد به میزان دقیق: تعهد به میزان دقیق از جانب اعضا بسیار حائز اهمیت است. عدم تعهد به میزان دقیق می‌تواند باعث بروز عدم توازن بین فرآیندهای مالی و عملیاتی شود و به تعطیلی زنجیره تامین منجر شود.
5. نقض قوانین و مقررات: همه اعضای زنجیره تامین باید قوانین و مقررات مربوطه را رعایت کنند. نقض قوانین و مقررات می‌تواند منجر به مشکلات قانونی، جریمه‌ها و حتی تأثیر منفی بر رابطه با سایر اعضای زنجیره تامین شود.