زنجیره تامین مالی چیست؟

تامین مالی زنجیره‌ای که این روزها بسیار مورد تاکید قرار گرفته گونه‌ای از تامین مالی مبتنی بر اعتبار یا بدهی است که در طول زنجیره تامین یک صنعت جابه‌جا می‌شود.

به منظور تحول در تامین مالی صنعت و عبور از مشکلات فعلی، نظام بانکی در اعطای سرمایه در گردش به صنایع، طرح تامین مالی زنجیره‌ای تدارک دیده شده است.

بدیهی است در یک زنجیره ارزش که به محصول تمام‌شده واحد ختم می‌شود، ارزش محصول عرضه‌شده به بازار همان ارزش افزوده ایجاد شده در زنجیره تامین این کالاست. در روش فعلی در ایران، تامین مالی در یک زنجیره چند بار تکرار شده است؛ فرآیندی که عملا هزینه تولید محصول را چند مرتبه افزایش داده‌ است. دلیل این موضوع عدم‌ طراحی سازوکاری برای تهاتر دارایی- بدهی است؛ وضعیتی که از مهم‌ترین عوارض سیستم کنونی تامین مالی برای صنعت به شمار می‌رود.

زنجیره تامین چیست؟

زنجیره تامین، عبارت است از فعالیت‌هایی که یک سازمان یا شرکت برای ارائه کالا یا خدمات به مصرف‌کننده نیاز دارد. این زنجیره بر فعالیت‌های اصلی متمرکز است که تمامی فرآیندهای لازم برای تبدیل مواد خام یا قطعات، به محصولات یا خدمات نهایی را در بر میگرد. در زنجیره تامین به تامین کنندگان مواد خام یا اجزای آنها و فرآیند ارسال کالا به بازارهای هدف نگاه می کنیم.

در یک اکو سیستم تولید سنتی، اقدامات ارتباط با تامین کنندگان بطور کلی توسط بخش “تدارکات و بازرگانی” انجام می شود. مواد اولیه در انبارهای مواد اولیه ذخیره می شود با طی شدن فرآیند تولید به محصول تبدیل شده و به انبار کالای نهایی می رسند. لجستیک نقش اساسی در جابجایی مواد ورودی و کالاهای خروجی بازی می کند. تا اطمینان حاصل شود که محصول نهایی به درستی به دست مصرف کننده می رسد.

یک زنجیره می تواند به مبتنی بر محصول یا یک سرویس باشد. در آن زنجیره خدمات گرد هم می آیند تا یک خدمات کلی به مشتری ارائه دهند.

نمونه ای از اینگونه زنجیره می تواند متمرکز بر حمل و نقل کالاها، کارکنان و مشتریان باشد. همانگونه که تامین کشتی و سوخت برای ارائه خدمات حمل و نقل به مصرف کننده الزامی است. هنگامی که زنجیره ما با تامین کنندگان و مصرف کنندگان ما مرتبط است، ایجاد یک شبکه را شروع می کنیم. جایی که می توانیم جریان پیچیده مواد و اطلاعات را به روشی بسیار ساده تر درک کنیم.

مدیریت زنجیره تامین نیز یکی از مواردی است که باید به درستی درک شود. (مرجع)

تأمین مالی زنجیرهای

با توجه به آنچه ذکر شد، تأمین مالی زنجیرهای مجموعهای از رویکردها، تکنیکها و ابزارهای مالی است که هدف آن بهینه سازی تراکنشها، سرمایه در گردش و هزینهها در سرتاسر زنجیره تأمین میباشد که از طراحی محصول و مدیریت خدمات پس از فروش و تمام مراحل برنامه ریزی، تأمین، تدارکات، مدیریت انبار و توزیع را در بر میگیرد. حائز اهمیت است که برای تأمین مالی تعاریف دیگری نیز در نظر گرفته شده است.

بعنوان مثال برخی آن را ابزارهای مالی در دسترس جهت تأمین سرمایه برای کالاها و محصولات در سرتاسر زنجیره از مبدأ تا مقصد میشناسند. برخی نیز آن را ترکیبی از تأمین مالی تجاری که توسط موسسه مالی و یا یک فروشنده سوم و یا خود سازمان در یک بستر تکنولوژی میدانند که باعث یکپارچه سازی مبادلات الکترونیکی طرفهای معامله شده و تأمین مالی در زنجیره به درخور مسائل صورت میگیرد. باید توجه داشت که نقاط مشترک تعاریف بالا در تأمین مالی زنجیرهای وجود دارد که هدف آن بهینه سازی سرمایه در گردش در کل یک زنجیره است.

تأثیر فناوری در زنجیره تامین

فناوری یکی از عامل‌های کلیدی است که امروزه استفاده می‌شود. استفاده از فناوری، تاثیر بسزایی در بهبود کارایی و کیفیت فرایندهای زنجیره تامین دارد. در اینجا به برخی از تاثیراتی که فناوری دارد، پرداخته‌ایم:

1. بهبود ارتباطات: استفاده از فناوری مانند فضای کاری مجازی، شبکه‌های اجتماعی و سیستم‌های مدیریت روابط مشتری، ارتباطات بین تأمین‌کنندگان و مشتریان را بهبود می‌بخشد و از اشتباهات در ارتباطات جلوگیری می‌کند 
2. بهبود رصد و پیش‌بینی: استفاده از فناوری در زنجیره تامین به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که اطلاعات حقیقی زنجیره تامین را بدون نقص دریافت کنند و پیش‌بینی موجودی، کیفیت و تحویل درست محصولات را بهبود بخشند.
3. بهبود کیفیت: استفاده از تکنولوژی مانند اینترنت اشیا، کدگذاری بارکد و سیستم های شناسایی نوع محصول در زنجیره تامین کمک می‌کند. تا کیفیت محصول‌ها را بهبود بخشد و در شناخت هر محصول و هر مرحله از زنجیره، سرعت و صحت بالاتری را برای تأمین کنندگان و مشتریان فراهم کند.
4. بهبود پایداری: فناوری مانند سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتری و افزایش امنیت، بهبود پایداری زنجیره تامین را افزایش می‌دهد. با ایجاد شفافیت در زنجیره تامین، امکان ردیابی محصولات از ابتدا تا انتها فراهم می‌شود و این باعث افزایش اعتماد مشتریان به تولیدات شرکت می‌شود.
5. کاهش هزینه‌ها: فناوری مانند ربات‌ها، هوش مصنوعی و بلوک چین به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به‌طور خودکار فرآیند را تنظیم و هزینه‌های اضافی را کاهش دهند.
6. بهبود زمان تحویل: استفاده از فناوری و دیجیتالی کردن فرآیندهای زنجیره تامین، به تأمین کنندگان این امکان را می‌دهد تا زمان تحویل را بهبود بخشند و از بازدید فیزیکی بازرسان برای بررسی موجودی بی‌نیاز شوند.

آیا تامین مالی فقط مبتنی بر یک شبکه بانکی است؟

خیر تامین مالی صرفا به این صورت انجام نمیشود و از طرفی تأمین مالی نباید فقط منوط به شبکه بانکی باشد چرا که در سراسر دنیا تأمین مالی با بخش‌های مالی غیربانکی نیز انجام می‌شود؛

بنابراین این موضوع می‌تواند از سوی سایر بخش‌ها از جمله بورس و بیمه‌ها نیز پیگیری شود. از سوی دیگر، اعتماد به سامانه‌ها و پلتفرم‌های جدید تامین مالی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها نیز منجر شود بنابراین باید بستری فراهم شود تا حلقه مفقوده تامین منابع مالی تولید به واسطه این سامانه‌های جدید شکل بگیرد.

در این میان کشور‌های موفق دنیا نیز تجربه‌های خوبی در حوزه استفاده از تکنولوژی در حوزه بانکی دارند که شبکه بانکی ما نیز باید به سمت برخورداری از سامانه‌های نوین که در بستر وب فعالیت می‌کنند، هدایت شود چرا که این سامانه‌های جدید در شبکه بانکی می‌تواند شفافیت اقتصادی را افزایش دهد.به عقیده کارشناسان، یکی از مهم‌ترین مزایای تکنولوژی‌های جدید در قالب سامانه‌های تحت وب، تولید داده‌های قابل اعتماد و تسهیلگری ارتباط بازرگانان است.

برای مطالعه بیشتر درباره زنجیره تامین جهانی و آینده میتوانید به بخش های اصلی آن که شامل:

• انعطاف پذیری
• پایداری
• میدان دید 
• تکنولوژی 

مراجعه نمایید.

تاریخچه زنجیر تامین در جهان

(Supply Chain) در واقع به سیستمی گفته می‌شود که فرآیندهای تولید، توزیع و فروش محصولات را در یک زنجیره مدیریت می‌کند. این زنجیره شامل تمامی عوامل و سازو کارهایی است که شامل تولید، تأمین، حمل ونقل، انبارداری، پرداخت، صدور حواله، پیگیری سفارش، تحویل کالا و مراحل دیگر را در برمی‌گیرد. در اینجا به بررسی تاریخچه این موضوع در جهان پرداخته‌ایم:

رشد استارت‌اپ‌های زنجیره تامین

طبق گزارش  PREQUEL VENTURES GMBH، تا سال ۲۰۲۲  نزدیک به ۳۴۳ استارتاپ با موضوعات مرتبط با خدمات زنجیره تامین در قاره اروپا ایجاد شده‌اند.

اولویت حوزه‌های موضوعی این استارت‌اپ‌ها شامل: ابتدا رویت پذیری و رصد زنجیره تامین (Supply chain visibility) با ۱۵.۷ درصد ، باربری بین‌المللی (Freight & Shipping) با ۱۲.۲ درصد و سپس تدارکات (Procurement) با ۱۰.۲ درصد و پایداری ( Sustainability) با ۹ درصد هستند که دو مورد آخر در دو سال گذشته اهمیت و رشد چشمگیری داشته‌اند.

SCF VS Crowdfunding(تفاوت تامین مالی زنجیره ای با کرادفاندینگ)

1. SCF (Supply Chain Finance):
– در SCF، شرکت‌ها از شبکه‌های تامین مالی برای بهبود جریان و نظارت بر سرمایه‌های نقدی خود استفاده می‌کنند.
– معمولاً در زنجیره‌ی تأمین، فرایند SCF به این شکل است که بزرگترین شرکت یا خرده فروش از تأخیر در پرداخت به تامین‌کنندگان کوچک‌تر خود جلوگیری می‌کند. این باعث می‌شود که تامین‌کنندگان بتوانند با استفاده از فاکتورینگ یا تخفیف نقدی از بخشی از ارزش فوری حاصل از صورتحساب‌های خود استفاده کنند.

2. کرادفاندینگ (Crowdfunding):
– در کرادفاندینگ، سرمایه‌گذاران افراد عمومی هستند که به طور مستقیم به یک پروژه یا کسب و کار سرمایه‌گذاری می‌کنند.
– این روش معمولاً از طریق پلتفرم‌های آنلاین انجام می‌شود که به افراد امکان می‌دهد تا به طور مستقیم به پروژه‌های مورد علاقه‌شان سرمایه‌گذاری کنند، معمولاً به عنوان یک پاداش، سهم در سوددهی آینده یا حتی به عنوان اهدای مالی.

در کل، تفاوت اصلی بین SCF و کرادفاندینگ در این است که SCF بیشتر مرتبط با بهبود جریان نقدی و مدیریت ریسک در زنجیره تأمین است، در حالی که کرادفاندینگ بیشتر به جمع‌آوری سرمایه برای پروژه‌های جدید یا کسب و کارهای نوپا مرتبط است.

زنجیره تامین موفقیت آمیز

رهبران زنجیره تامین موفق می توانند تغییرات و اختلالات در بازار را بهتر پیش بینی کرده و با آن سازگار شوند. آنها سطوح بالایی از رضایت مشتری را حفظ می کنند زیرا دیدگاهی جامع از سطح خدمات خود دارند، پایدار هستند، مسئولیت پذیر هستند.داده هایی که به ایجاد بینش های عملی و پیش بینی کننده کمک می کند اعتماد ایجاد می کنند.

هنگامی که شرکت‌ها سیستم‌ها و برنامه‌های خود را مهاجرت می‌کنند و توانایی پردازش مجموعه‌های داده‌های عظیم و متنوع را از همه عملکردها به دست می‌آورند.سرعت فرسایش سیلوهای سازمانی را تجربه می‌کنند زیرا داده‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند و بر اساس آنها هوشمندانه‌تر و با سرعت و دقت بیشتر عمل می‌کنند.

شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از فناوری برای ساختن دوقلوهای دیجیتالی زنجیره‌های تامین خود، اطلاعات بیشتری کسب کنند. این زنجیره‌های تامین مجازی به شرکت‌ها اجازه می‌دهند تا اختلالات یا تغییرات را مدل‌سازی و شبیه‌سازی کنند. همچنین راه‌هایی را برای بهبود عملکرد زنجیره تامین قبل از اجرای آن تغییرات در دنیای فیزیکی شناسایی کنند.

راهکارهای بهبود مدیریت زنجیره تامین

راهکارهایی که می‌تواند به بهبود مدیریت زنجیره تامین کمک کند، عبارتند از:

طراحی زنجیره تامین بهینه: برای بهینه‌سازی زنجیره تأمین، ابتدا نیاز است تا فرایند طراحی زنجیره تأمین بهینه را با توجه به عوامل اقتصادی و محیطی شناسایی کرد.

بهینه‌سازی سطح استعداد تأمین کنندگان: انتخاب تأمین کنندگان مناسب و بهینه‌سازی ارتباط با آنها کمک می‌کند تا عملکرد زنجیره تأمین بهبود یابد.

بهبود جریان اطلاعات: ردیابی دقیق همه پروسه‌ها و جریان اطلاعات بین تأمین کنندگان، تولید کنندگان و مشتریان باعث بهبود سرعت جریان کالا و اطمینان از تحویل به موقع محصول می‌شود.

بهبود کیفیت: بهبود کیفیت کالا در هر مرحله از زنجیره تأمین، باعث کاهش هزینه‌های بازخورد محصول و افزایش اعتبار برند می‌شود.